Evrensel kavramlar üzerinden, her türlü baskıya maruz kalan bizlere, biz insanoğlunu, doğayı ve hayvanları, doğadaki tüm canlıları doğumdan – ölüme kadar denetim altında tutmaya kararlı tüm rejimler ve cehaletin varoluşuna dair derin sorgulamalara odaklanılan “Son Gün İskenderiye” tiyatro oyununu 5 Nisan 2025 Cumartesi günü Oda Tiyatrosu’nda izleme fırsatı buldum.
Kaan Erkam’ın kaleme aldığı ve Arman Yılmaz’ın rejisini üstlendiği, tek kişilik tiyatro oyununda Lara Karagöz (Hypatia) baş rolü üstleniyor.
Cehalet kadından korkar. Bütün dinler yasakların çoğunu kadınlara koyarlar oysa. Ve bilgi yok edilirse toplumlar cahil kalır. Eğer binlerce yıldır yazılan kitaplar olmasaydı tarihler birer söylenti olarak kulaktan kulağa geçer ve anlamlarını yitirirlerdi. Ve bu yüzden bütün din adamları birleşip İskenderiye kütüphanesini yaktılar. Ölümlülerin ölümsüz kıldıkları yerdir bu dev raflar- diyen Hypatia’yı da.
Hazırsanız yorumlaya başlıyorum; Kaan Erkam’ın hayal penceresinin camları bu kez Yunan filozof, matematikçi ve astronom Hypatia için açılmış. Kaan Erkam her yazdığı metninde olduğu gibi yine yeni yeniden hayatı, insanoğlunu, cehaleti ve asla kapanmayacak yaralardan kadına şiddet ve baskı gibi kavramları Hypatia’nın gözünden sorguluyor ve bizlere sorgulatıyor.
Oyundan neler aldığıma dair biraz daha derine inmek istiyorum; maalesef, maalesef, maalesef yıl olmuş 2025 altını çiziyorum yıl olmuş “2025” hala eğitilmemiş, iki kelimeyi bir araya getiremeyen, kendi söylediğini önce kendi anlamayan cahiller tüm dünyada cirit atmaya ve tüm dünyanın kaderi ile oynamaya devam ediyor. Tiyatro bu cehalet ile başa çıkmak için var. Bu oyunun çok daha ciddi bir meselesi var. Biz insanoğlunu, doğayı ve hayvanları, doğadaki tüm canlıları doğumdan – ölüme kadar denetim altında tutmaya kararlı tüm rejimleri korktuğu tek gerçek “bilim”, “bilgi”. “Cehalet sorgulamaz, yargılar. Cehalet öğrenmez, inanır. Cehalet okumaz, hatmeder. Cehalet hoş görmez, katleder. Cehalet ilkeldir sosyalleşmez. Medeniyetse kadın ve erkeğin birlikte yürüyebilmesidir. İşte bu yüzden cehaletin tek korkusu kadındır. Çünkü kadın öğrenirse çocuklarına da öğretir” Mustafa Durmuş. ben cehaletimi yenmek için sanattan ve tiyatrodan faydalanıyorum ya siz ? Cehalet kadından korkar neden sizce ? korku insana her şeyi yaptırır. Nitekim, devrin en güzel kadınlarından biri olan İskenderiye Kütüphanesi’nde felsefe, matematik ve astronomi üzerine dersler veren Hypatia’da korku kurbanı. Öyle ki İskenderiye’ye Hristiyanlığın hakim olduğu son yıllarında Piskopos Cyril, Hypatia’yı hedef göstererek İncil’den yaptığı alıntılar ile halkı kışkırtmış ve Hypatia, halk tarafından “dinsiz” ve “şeytan” olarak nitelendirilmiş. Kısa bir süre içerisinde de Kıptî bir Hristiyan çetesi tarafından taşlanarak öldürülmüş.
Rejiden bahsederek devam edeyim ; havada asılı parşömenler, yazılar ve ışığın gücü o küçük sahne abartısız bizi bizden alıp bambaşka bir yere adeta o İskenderiye Kütüphanesi’nin içindeymişiz duygusunu yaşatıyor. Oyunun Masalsı, Romansı, Şiirsel, fantastik ve az buçuk yumuşatılmış ancak geneli sert bir dille yazılmış olan Kaan Erkam’ın metnine hizmet eden özenle seçilmiş müzikleri, Hakkı Ergök’ün dış sesiyle muazzam bir seyir keyfi yaşattığını söyleyebilirim dolayısıyla başta Arman Yılmaz olmak üzere sahne arkası emeği geçen herkesi tebrik ediyorum.
Geçeyim eleştirinin son halkası olan oyunculuğa; kurallar vardır tiyatroyu tiyatro yapan kurallar. O kuralların dışına çıkmak cesaret ister Lara Karagöz Cumartesi günü sahnede Hypatia’ya öyle bir hayat verdi ki Hypatia’nın cehalet ile savaşırken iç dünyasında yaşadıklarını doğal oyunculuğu ile seyirciye derinden hissettirdi. Ayakta alkışlanmayı hak eden güçlü bir performans sergiledi tebrik ediyorum.
Özetle ; Kaan Erkam’ın Masalsı, Romansı, Şiirsel, fantastik ve az buçuk yumuşatılmış ancak geneli sert bir dille yazılmış olan metni, Arman Yılmaz’ın detay konusunda titiz davrandığı rejisi ve Lara Karagöz’ün göz dolduran enfes oyunculuğu ve sahne arkasındaki emekle muhakkak izlenmesi gereken bir tiyatro oyunu. Ajandanıza kayıt edin ve ilk fırsatta izleyin.
Genel Yayın Yönetmeni : Murat Karakaş
